El ve ayak bakımı sağlık açısından göz ardı edilmemesi gereken bakımlardan birisidir. Yaşlanma etkileri, düzensiz beslenme ve dört mevsim süresince maruz kalınan dış etkenler, el ve ayak dokusuna zarar veren ve deformasyonlara neden olan unsurlardır.
El derisi gün boyu yaşanan çevreyle fiziksel temas halindedir. Hava ısısı, suya temas, dokunulan nesnelerin sahip olduğu kir, kimyasallar el yüzeyinde bazı olumsuz etkilere neden olur. Ayaklar ise genellikle kapalı ve havasız ortama maruz kalır. Bakım yapılmaması sonucunda ise tahrişler ve çeşitli cilt sorunları oluşur. Bakım eksikliğinden kaynaklanan cilt problemleri şu şekilde sıralanabilir:
Sağlıklı kaliteli bir cilt için bakım büyük önem taşır. El ve ayaklar dış etkenlere en çok maruz kalan bölgelerdir. Soğuk hava ise el dokusunu büyük oranda tahriş eder ve kurutur. Nemlendirici kremler tahriş olan el dokusuna yeterli olmayabilir. Bu sebepten dolayı eller için ayrı bir bakım gerekir. El bakımı sağlık ve görünüm açısından önemli etkiye sahip bir uygulamadır.
Ayakların ise gün boyu havayla teması minimumdadır ve sürekli olarak vücut ağırlığına maruz kalır. Bu nedenle yeterli önem verilmediği takdirde deri sorunları ya da yapı bozukluğuna maruz kalabilir. Rutin bir şekilde bakım yapılmadığı sürece kısa vadede etkili olan rahatsızlıklar uzun vadede büyük sorunlara yol açabilir.
Ayaklarda oluşacak herhangi bir rahatsızlık hayat kalitesini düşürebilir ve metabolizmada farklı rahatsızlıklara yol açabilir. Bu nedenle el ayak bakımı da medikal cilt bakımı gibi sağlık için göz ardı edilmemesi gereken bakımlardan biridir.
El ve ayak bakımının en temel yolu temiz ve hijyenik tutmaktır. Bunun yanı sıra el ve ayaklar nemlendirici kremler ile nemlendirilebilir. Bu şekilde el ve ayak derisi kuruma ve çatlamadan uzak tutulmuş olur. El ve ayak bakımı uzmanlar tarafından medikal olarak da verilen bir bakım türüdür. El ve ayak bakımında steril tırnak kesimi ve uygun şekil verilmesi, zaman içinde deforme olmuş derilerin tedavisi, tırnak dokusunun parlatılması ve temiz hale getirilmesi el ve ayak bakımı için özel olarak tasarlanmış cihazlarla uygulanır. Bu cihazlarla yapılan tedavi sonucunda el ve ayaklar estetik bir görünüme kavuşur ve daha sağlıklı olur.
Medikal ayak bakımı uygulaması genellikle yanlış ayakkabı tercihi, yanlış tırnak kesimi, mantar ve yetersiz ayak bakımı yüzünden yıpranmış ve deforme olmuş ayaklara uygulanır.
Bu bakımın rutin olarak uygulanması tavsiye edilir. Bu şekilde ayağın doğal ve sağlıklı görünümü uzun süre korunur.
Uzmanlar tarafından yapılan ayak bakımında tıbbi aletler kullanılır. Ayak bakımı esnasında herhangi bir acı ve rahatsızlık hissetmeden hijyenik bir ortamda ayakların bakımı gerçekleşir.
Her insan genetik faktörlerden dolayı farklı el ve ayak dokularına sahip olabilir. Bu dokuların farklılığı el ve ayak bakımında tırnak bakımına ayrı özen göstermeyi gerektirir. Sert tırnak yapısına sahip olan kişilerin duştan sonra tırnaklarını kesmeleri tavsiye edilir. Bunun nedeni sıcak suyun el ve tırnak dokusunu yumuşatmasıdır. Tırnağın sert bir şekilde kesilmesi sonucunda tırnak dokusu zarar görebilir. Ancak duştan sonra yumuşak dokuya sahip tırnak kesilirse tırnak zarar görmez ve keserken daha kolay şekil verilebilir.
Tırnak batması ayak baş parmağında sıklıkla görülen bir rahatsızlıktır ve el ve ayak bakımı eksikliği bu rahatsızlığın görülme sıklığını artırır. Bu rahatsızlığa sebep olan etken, yanlış ayakkabı tercihi ve tırnak kesimi olabilir. Tırnak batmasından korunmak için tırnaklar, tırnak etine ulaşacak kadar kısa kesilmemelidir. Tırnakların köşe uçlarını dik ve sivri bırakmak tırnak batmasına neden olur. Tırnakları yarım ay şeklinde kesmek ideal tırnak kesimidir. Sivri burunlu, dar ve topuklu ayakkabı giymek tırnak yapısına zarar verir ve tırnak batması riskini yükseltir.
Tırnak batmasına maruz kalan insanlar tedavi sürecine kadar tırnağı iltihap kapmaması için steril ve hijyenik tutmalıdır. Tırnak batması tedavisi uzmanlar tarafından acı hissettirilmeden yapılır. Tırnağın batan kısmına müdahale edilir ve tekrar batık olmaması için törpüleme işlemi uygulanır.
Ayak mantarı bakımı yapılmadığı takdirde ayak derisinde deformasyona ve iltihaba yol açar. İlerleyen zamanlarda ise mantar tırnaklara kadar ulaşabilir. Ayak mantarı rahatsızlığına yakalanmamak için ayaklara özen göstermek gerekir. Ayakların terlemesinden kaçınılmalıdır.
Ayaklar ıslak bırakıldığı ve dış etkenlerle çok fazla temas ettiği takdirde mantara yakalanma riski artar. Bu nedenle duştan çıktıktan hemen sonra parmak aralarına kadar kurulamak gerekir. Ayak mantarı aynı zamanda bulaşıcı olabilir. Bu nedenle çoraplar sık sık değiştirilmeli, iki çift ayakkabı varsa dönüşümlü kullanılmalıdır.
Ayak mantarı tedavisi uzmanlar tarafından farklı şekillerde yapılabilir. Sprey, merhem ve ağız yoluyla verilen haplar tedavinin parçasıdır.
Ayağın nemlendirilmemesi ve havasız kalmasından kaynaklanabilen topuk çatlağı ayak dokusunda deformasyona yol açar ve ayağın doğal görüntüsünü bozar. Dolayısıyla çatlaklardan korunmak için ayak sık sık nemlendirmeli, bol su tüketilmeli ve aşırı kilodan kaçınmalıdır. Aşırı kilo ayak tabanında büyük bir baskıya sebep olur. Bu baskının sonucunda ise ayak topuğunda sertleşme ya da çatlama meydana gelir.
Ayak bakımında topuk çatlağı ya da sertleşmesi tedavisi hasarlı derinin inceltilmesi şeklinde olur. Tedavinin amacı topuk çatlağının giderilmesi, derinin elastikiyetini ve doğal görünümünü geri kazanmasıdır. Tedavi sonrasında rahat ayakkabılar önerilir.
Nemlendirici krem kullanmak el ve ayal bakımı için büyük önem taşır. Cildin yapısına uygun nemlendirici kullanılırsa el ve ayak dokusu potansiyel risklere karşı korunmuş olur. Ancak el ve ayak bakımı sadece nemlendirici kremden ibaret değildir.
El ve ayak bakımında tırnakları keserken tırnak etleri kesilmemelidir. Tırnak etinin kesilen kısmı zamanla daha sert ve hızlı şekilde büyür. Bunun yerine tırnak eti bakım esnasında tırnağın dışına doğru itilebilir.
El ve ayak bakımının sıcak bir duştan sonra yapılması tavsiye edilir. Sıcak bir duş sonrasında cilt yumuşar. Yumuşak cilde yapılan bakım daha etkili olur. Nemlendirici bakımdan sonra ise el ve ayak direkt olarak dış etkenlerle temas ettirilmemelidir. Bu yüzden uykudan önce yapılan bakım cildin tedaviyi kabul etmesi için daha sağlıklı ve etkilidir.